ขี้มูกอยู่ในช่องจมูก

 
         ทารกในวัย 4-6 สัปดาห์แรกหลังคลอดหายใจได้เฉพาะทางจมูก (nasal breather) 
ไม่สามารถหายใจทางปาก เมื่อเกิดการอุดกั้น ทารกจะมีอาการ อาการขึ้นกับความรุนแรงของ
การอุดกั้น หากถูกอุดกั้นเล็กน้อย ทารกไม่มีอาการใด ๆ 
ยกเว้นผู้ตรวจต้องตั้งใจฟังเสียงหายใจเข้าเวลาทารกร้อง จะได้ยิน
เสียงลมผ่านจมูกที่คัด เหมือนเสียงที่เกิดขึ้นเวลาผู้ใหญ่คัดจมูกและ 
สูดหายใจเข้าแรง  หากการอุดกั้นมาก ทารกจะร้องกวนเวลาดูดนม ลักษณะเฉพาะของภาวะนี้คือ
ทารกดูดนมได้ไม่กี่วินาที แล้วจะร้อง และหัวนมจะหลุดจากปาก เพราะหายใจไม่ออก มีลักษณะ
อย่างนี้ซ้ำแล้วซ้ำอีกเวลาดูดนมตลอดเวลาและตลอดวัน ทารกร้องกวนมากเพราะหิวแต่ดูดนมไม่ได้ 
จนกระทั่งหลับ  หากมีการอุดกั้นจนลมหายใจผ่านลำบาก จะได้ยินเสียงคัดจมูกเวลาหายใจเข้า
ทุกครั้ง อาจปรากฏอาการหายใจลำบาก ซึ่งประกอบด้วยอาการเขียว (cyanosis) หายใจเร็ว 
(tachypnea: อัตราหายใจเกิน 60 ครั้ง/นาที) การดึงรั้งของช่องซี่โครง ชายโครง กระดูกสันอก 
ภาวะนี้เป็นภาวะที่พบบ่อยมาก และรุนแรงในทารกก่อนกำหนด  ผู้เขียนเคยได้รับการส่งต่อทารก
จากกุมารแพทย์อาวุโส เพื่อขอให้รับไว้รักษาในโรงพยาบาลเนื่องจากคิดว่าทารกมีปอดอักเสบ 
1 ราย และร้องกวนโดยไม่ทราบสาเหตุ 1 ราย การตรวจพบว่าเวลาทารกร้อง เสียงหายใจเข้า
มีลักษณะแบบเสียงคัดจมูก ส่องไฟดูรูจมูก พบขี้มูกแห้งกรังอุดช่องจมูก เมื่อเขี่ยขี้มูกออกมาจาก
ช่องจมูกทั้งสองข้าง อาการของทารกหายเป็นปรกติ
 

ขี้มูกอยู่นอกจมูก 

 
          การวินิจฉัยภาวะนี้ อาศัยประวัติ การได้ยินเสียงคัดจมูกเวลาร้อง และการใช้ไฟฉาย
ส่องดูช่องจมูกดังที่กล่าวมาแล้ว  การใช้ใยสำลีจ่อรูจมูกทีละข้างเพื่อดูใยสำลีเคลื่อนตามการ
หายใจเข้าออกจะช่วยยืนยัน ภาวะนี้  การตรวจร่างกายทารกที่มีอาการกวนและ/หรือหอบจึง
ต้องส่องไฟดูรูจมูกร่วมกับใช้ใยสำลีตรวจลมหายใจทุกครั้ง
 

วิธีพันสำลี

 
การรักษา 	เช็ดขี้มูกที่อุดอยู่ในช่องจมูกออก โดยใช้สำลีพันปลายไม้ที่เตรียมขึ้นเอง เพราะ
                     ขนาดของสำลี พันปลายไม้สำเร็จรูปใหญ่เกินรูจมูกทารกและแข็งเกิน  วิธีเตรียม
                     ให้วางปลายไม้จิ้มฟัน (ด้านที่เรียวเล็ก) ไว้กลางสำลีที่มีปริมาณพอเหมาะ และ
                     วางไม้ตามแนวยาวของนิ้ว  อย่าให้ปลายไม้ใกล้ปลายสำลี เพราะอาจทำอันตราย
                    เยื่อบุจมูก บีบเนื้อสำลีและไม้ให้แน่นที่สุดขณะหมุนไม้ เพื่อให้สำลีพันปลายไม้  
                    สำลีพันปลายไม้ที่ปลอดภัยต้องมีเนือ้สำลีแน่นและแข็งพอที่ไม่หัก พับเวลาสอด
                    เข้ารูจมูก และปลายเรียวเล็กยื่นพ้นปลายไม้อย่างน้อย 0.5 ซม.  จุ่มในน้ำเกลือ
                    นอร์มัลเพื่อเช็ดขี้มูก  เมื่อเช็ดขี้มูกออกแล้ว ให้หยอดจมูกด้วยน้ำเกลือนอร์มัล  
                    หากอาการคัดไม่ทุเลา ให้หยอดยาลดการบวมของเยื่อบุ ได้แก่ 0.5% ephedrine
            หรือ 0.005% Iliadin ข้างละ 1 หยด (ให้ใช้เมื่อจำเป็น และอย่าใช้นานเกิน 3 วัน)
            ให้ทำซ้ำก่อนดูดนม หากทารกดูดนมไม่ได้หรือร้องกวนเพราะคัดจมูก